Litwinek (Lithfinek, Litwinkowicz) Augustyn (ok. 1530–1621), murator i przedsiębiorca budowlany, mieszczanin krakowski, trudnił się także handlem. Ur. ok. r. 1530. Uważany jest (bez dostatecznych dowodów) za ucznia Gabriela Słońskiego, wybitnego muratora krakowskiego. Dn. 28 V 1572 L. zwrócił się z prośbą o przyjęcie go do grona mistrzów; został członkiem cechu. Działalność L-a w 3. tercji XVI w. nie jest dotąd zbadana. W l. 1580–2, 1600–2 i w 1607 pełnił funkcję starszego cechu murarzy. Przed r. 1598 wzniósł na Rynku krakowskim murowany budynek jatek szewskich. Budowla ta, parterowa, opatrzona ośmioboczną latarnią, posiadająca ozdobne detale architektoniczne, znana jest tylko z opisów i rycin, uległa bowiem rozbiórce ok. r. 1875 (zachowany kartusz kamienny w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie). W związku z powyższą budowlą miał L. w r. 1600 spór ze starszymi cechu szewskiego. Zachowały się rachunki za budowę jatek, wciągnięte do akt cechowych w r. 1603, gdzie wzmiankowany jest «wizerunek» (projekt), za który wypłacono 15 fl. W r. 1600 procesował się L. z muratorem krakowskim Ludwikiem de Pello o pobrany materiał. W r. 1601 zawarł umowę o bliżej nie określoną pracę z burmistrzem krakowskim Joachimem Ciepielowskim (być może dotyczy ona dobudówki przy Sukiennicach zwanej później «Langerówką»), po czym wywiązał się proces, zakończony polubownie w r. 1604. Równocześnie, w r. 1602, spisana została umowa ze szlachcicem Zbigniewem Brzechwą o przeprowadzenie znacznych prac w jego domu w Krakowie. W r. 1603 podjął się L. robót przy kościele parafialnym w Proszowicach; przy tej okazji wyniknął spór z proboszczem, trwający do r. 1606. Jak wynika z opisów i ikonografii kramów szewskich, L. kontynuował kierunek uprawiany przez swego mistrza Słońskiego w duchu manieryzmu renesansowego, nie wiadomo jednak, czy nie realizował cudzych projektów.
Jak dowodzą tego często podpisywane kontrakty, był mistrzem wziętym i ruchliwym, niewątpliwie jednym z najpopularniejszych wówczas muratorów krakowskich. Na majątek muratora składało się kilka posiadłości w Krakowie i poza miastem, m. in. dom wzniesiony przezeń przed r. 1598, który znajdował się w pobliżu kościoła Św. Michała i Józefa, kamienica Masłowskich przy ul. Szewskiej 18, odnawiana przez L-a (od r. 1603 jego własność) i cegielnia w Dębnikach; dzierżawił też basztę zwaną Legacką. W r. 1614, będąc w złym stanie zdrowia, wniósł L. do aktów ławniczych testament, który kilkakrotnie zmieniał. Zmarł w r. 1621, przed 15 X.
Żonaty był L. dwukrotnie. Pierwszy raz z Dorotą Wygnańską; z małżeństwa tego urodzili się: Dorota, Bartłomiej (Walerian) zwany Litwanides, dominikanin (zob.) oraz Maciej (Matys) używający nazwiska Litwinkowicz (zm. ok. 1644), również murator, kilkakrotnie starszy cechu. Przebudował on kamienicę przy ul. Św. Jana 14 i prawdopodobnie prałatówkę kościoła Mariackiego (1618). Z drugiego małżeństwa z Zofią Krzucką miał L. dzieci: Zofię, Cypriana i Jakuba, który był kołtrynnikiem w cechu malarzy.
Łoza, Architekci; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; – Łuszczkiewicz W., Dawni architekci Sukiennic, Kr. 1879 s. 29–30; Tomkowicz, S., Przyczynki do historii kultury Krakowa w pierwszej połowie XVII wieku, Kr. 1912 s. 74–86 tabl. 9–11; tenże, W sprawie konserwacji zabytków sztuki i przeszłości, Kalendarz Krak. Józefa Czecha, na r. 1895 s. 63; tenże, Zabudowania Wawelu i ich dzieje, Wawel, T. I, Kr. 1908 s. 348, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zach., IV; Wdowiszewski W., Gabriel Słoński, architekt krakowski XVI wieku, Spraw. Komisji Hist. Sztuki, Kr. 1898 V 14; – Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 s. 203, 205; – „Czas” 1865 nr z 19 XI (J. Łepkowski); – Bibliografia do Macieja Litwinkowicza: Łoza, Architekci; – Chmiel A., Domy krakowskie, Ulica św. Jana. Cz. II, Kr. 1924 s. 199, Bibl. Krak., nr 62; Tomkowicz S., Prałatówka kościoła N. P. Maryi w Krakowie i jej architekci, „Roczn. Krak.” T. 1: 1898 s. 54, 56, 58; tenże, Przyczynki do historii kultury Krakowa…, s. 60–2, 86–90; tenże, Zabudowania Wawelu…, Wawel, T. I..., s. 346, 348.
Jan Samek